Hoe het zit in Haarlem

Een hoek van een heel klein pandje, deze keer. In deze aflevering kijk ik naar een nagenoeg vierkant gebouwtje waarvan één hoek is afgesneden, wat een schuine zijde oplevert die niet eens breed genoeg is voor een deur. Dit bescheiden bouwsel maakt deel uit van een grandioos monument: het station van Haarlem. Ons hoekpandje bevindt zich op het eerste perron, op de hoek waar het brede deel van het perron eindigt. Het markeert zodoende de hoek van het Stationsplein en het viaduct in de Jansstraat. 

(Klik: eerdere afleveringen van deze serie Hoeken van gebouwen.)

Het station, dat uit 1905-08 dateert, is ontworpen door ir. D.A.N. Margadant, de architect van de Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij, en zijn assistent ir. H.W.M. Werker. Ons mini-hoekpandje, however, werd pas in 1912 toegevoegd aan het stationscomplex, lees ik op stationsinfo.nl.

Het bezit stijlkenmerken die je ook aantreft in het bakstenen ingangsgebouw van dit Art Nouveau-station. Zoals de consoles onder de dakgoten, de gemetselde siertorentjes op de hoekpunten en de versieringen in het houtwerk. Maar de uitvoering en het materiaalgebruik zijn wel een stuk eenvoudiger dan bij het grote gebouw. Het is opgetrokken uit eenvoudige bakstenen, en niet uit de mooiere verblendstenen van Margadants gebouwen aan het Stationsplein.

Denkend in Haarlem... (Foto RK 2006)

Wat de functie van het gebouwtje was, is aan de buitenkant niet onmiddelijk af te lezen. In vroeger tijden liepen er stationschefs, lampenisten, rangeerders, kruiers, en andere personeelsleden op het perron. Was dit misschien een kantoortje voor deze werkers of hun chefs? Nee, het had een functie voor het publiek. In de natuurstenen speklaag onder de vensters is de inscriptie "Retirade" te lezen. En nu ons dat is opgevallen, kunnen we ook nog teksten onderscheiden boven de deuren: links staat Dames, en rechts Heren.

De naam De Denker waarmee de retirade nu getooid is, komt hiermee in een heel ander daglicht te staan. Je ziet meteen De Denker van Rodin voor je, het beeld van de man die voorover gebogen zit te peinzen, zijn hoofd ondersteunend met zijn rechterhand onder zijn kin. Maar waar zat hij eigenlijk op?